Derleyen: Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr – Gana’nınbirçok bölgesinde, özellikle Akan topluluğunda, cenazeler büyük ve gösterişli törenlerle anılıyor. Renkli tabutlar, dans eden topluluklar ve günler süren eğlenceler, Gana cenaze kültürünün en dikkat çekici unsurları. Bu törenler, yalnızca yas tutma değil, aynı zamanda hayatı onurlandıran büyük organizasyonlarla gerçekleşiyor. Aileler, kaybettikleri kişinin anısını yaşatmak için düğün ya da festival büyüklüğünde törenler düzenliyor. Cenazeler genellikle cuma veya cumartesi günü yapılıyor ve davetliler siyah-kırmızı veya siyah-beyaz geleneksel kıyafetler giyiyor.
BÜYÜK MADDİ YÜKLER GETİRİYOR
Ölen kişinin hayattaki mesleği veya tutkularına göre özel olarak tasarlanan renkli tabutlar, bu törenlerin en dikkat çeken unsurlarından biri. Bir çiftçi için meyve şeklinde, bir pilot için uçak şeklinde veya bir balıkçı için balık formunda yapılan tabutlar, kişinin hayatını simgeleyen özel bir sanat eseri olarak görülüyor. Ganalılara göre ölüm sadece bir kayıp değil, aynı zamanda bir kutlama. Bu sebepleGana cenazelerinde müzik ve dans önemli bir yer tutuyor. Trompetler, davullar ve geleneksel enstrümanlar eşliğinde gerçekleştirilen danslar, yasın sadece hüzünlü değil, aynı zamanda hayatı kutlayan bir yanının da olduğunu gösteriyor. Bazı bölgelerde, profesyonel dansçılar cenazeye çağrılarak gösterişli danslar sergilerken, cenazeler aynı zamanda geniş aile ve topluluk üyelerinin bir araya gelmesi için bir fırsat yaratıyor.İnsanlar bu törenlerde uzak akrabalarıyla buluşuyor, geçmişi anıyor ve toplumsal bağları güçlendiriyor.
Gana’da cenaze törenleri büyük organizasyonlar olduğu için aileler için ciddi maddi yük. Bu nedenle bazı insanlar hayattayken kendi cenaze masraflarını karşılamak için birikim yapmak zorunda. Hatta Gana’da ‘cenaze sigortaları’ bile oldukça yaygın. Büyük ve görkemli bir cenaze düzenlemek, ailenin toplum içindeki saygınlığını artıran bir unsur.
‘BAŞARILI BİR CENAZE TÖRENİ TOPLUM İÇİN HAYATİ ÖNEM TAŞIR’
“Ganalılar birisi öldüğünde bunun son olduğuna inanmazlar”diyen Gana cenaze geleneklerini inceleyen akademisyen Profesör Eve E. Arhin-Sam, “Ruhun yaşamaya devam ettiğine, topluluğun bir arada kalmasına yardımcı olduğuna ve bireylere koruma sağladığına inanıyorlar. Ölüleri anmada daha geniş bir topluluğun önemine değer veriyorlar. Cenaze törenlerinde ruhun sorunsuz bir şekilde geçişini sağlamak için belirli gelenekler uygulanır ve bunların doğru şekilde yapıldığından emin olmak topluluğun sorumluluğundadır” diyerek şu ifadeleri kullandı:
‘BU İŞE MADDİ SIKINTIM OLDUĞU İÇİN GİRDİM’
Gana’nın dans eden tabut taşıyıcıları ise son zamanlara oldukça popüler. Siyah takım elbise, güneş gözlüğü ve oldukça neşeli danslarıyla, taşıdıkları tabutu bir yukarı bir aşağı zıplatıyorlar. Ortaya çıkan bu alışılmadık görüntüler, kimisine göre büyük bir duyarsızlıkken kimisinin de kedere bakış açısını değiştirdi.Gana’da, insanlar ölümün bir eve dönüş olduğuna inanır ve bu yüzden Pallbearers olarak da adlandırılan bu özel dansçıları kiralarlar. Genellikle bu tabut taşıyıcıları 4 ila 6 kişilik bir gruptur ve etkileyici dans hareketleri sergilerler. Ganalı cenaze taşıyıcıları, geleneksel yürüyüş yerine tabutu ritmik dans figürleriyle taşır. Bu gösterişli veda, hem duygusal hem de neşeli bir atmosfer yaratıyor. Birçok aile, cenazelerinin unutulmaz olması için bu tür dans gruplarını tercih ediyor.
Dans grubu kurucusu Benjamin Aidoo, “Bu videolarla viral olmayı amaçlamadım. Ben bu işe sadece maddi anlamda sıkıntı çektiğim ve Gana’daki ailemi desteklemem gerektiği için girdim”ifadelerini kullandı.
‘SEVDİKLERİNE UNUTULMAZ BİR VEDA ETME ŞANSI VERİYORUZ’
Aslında bu dansın ilk görüntüleri 2017 yılında internete yüklenmişti. Ganalı tabut taşıyıcıları, cenaze sırasında yaptıkları gösteriyi kayda alarak YouTube’da yayınladı. Ancak görüntüler 2020 yılına kadar geniş çapta bilinmiyordu. Bu akım kısa sürede dünya çapında bir patlama yaptı. Videolar, milyonlarca kez izlendi. Popülaritesi, Kovid-19 pandemisi sırasında daha da arttı. Ganalı tabut taşıyıcıları, internet üzerindeki ünlerini kullanarak insanlara, “Evde kalın, yoksa biz geliriz” mesajını verdi. Bu kampanya, sosyal mesafenin önemine dikkat çekmek için mizahi bir yöntem olarak kullanıldı ve dünya genelinde birçok sağlık kuruluşu tarafından desteklendi.
‘RONALDİNHO’YU EVİNE GÖTÜRMEK İSTERDİM’
‘Dans eden tabut taşıyıcıları’ akımının yaratıcısı Benjamin Aidoo, Aidoo, “Ölen kişinin hayatını müzik ve dansla kutlayarak cenaze törenine biraz neşe katmayı amaçlıyoruz. Bazı insanlar artık ağlamak istemiyor. Biz yaptığımız şey sayesinde onları mutlu ediyoruz” şeklinde konuştu.
Şirket artık Gana’nın ötesinde ve tüm dünyada tanınıyor, özellikle hizmetlerine dair bir video sosyal medyada paylaşıldıktan sonra bir anda ilgi gördü. Barselona ve Chelsea takımlarını destekleyen Aidoo’nun, şaka yollu, “Elbette onlara uzun bir ömür diliyorum ancak o şansa sahip olsaydım Ronaldinho’nun son uğurlamasını yapmak isterdim. Sonra Maradona ve son olarak Messi. Ronaldinho beni her zaman etkileyen bir oyuncu” dediği de biliniyor.
