Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – İsrail’in İran’ı hedef alan ‘Yükselen Aslan Operasyonu’nun ardından iki ülke adı konmamış bir savaşın içinde. Çatışmalarda İsrail, nokta operasyonlar yaparak İran’a ait stratejik hedefleri vururken, İran ise balistik füzeler ve drone sistemleriyle İsrail topraklarını hedef alıyor. Ancak saldırıların ilk gününden itibaren birçok kişinin aklında önemli bir soru var: İran Hava Kuvvetleri nerede ve İsrail uçaklarını engellemek konusunda neden bu kadar etkisiz kaldı? Daha önce İran’da katıldığı havacılık fuarında İran’ın hava gücünü yakından görme fırsatına sahip olan Havacılık Araştırmacısı ve Fotoğrafçısı Cem Doğut, Milliyet.com.tr için yorumladı.
Cem Doğut, İran Hava Kuvvetleri’ne ait F-14 uçağının yanında
İran Hava Kuvvetleri’nin temellerinin, 1979 devrimi öncesinde iktidarda olan Şah dönemine dayandığını belirten Cem Doğut, bu dönemde ABD ile İran arasındaki ilişkilerin çok iyi olduğuna dikkat çekerek, “O dönemlerde Sovyetler Birliği de ABD için en büyük tehditti ve bu sebeple ABD, elindeki en iyi uçakları İran’a açmıştı” diyerek, İran’ın o dönemlerde bölgenin en güçlü hava kuvvetine sahip olduğunu belirtti.
Devrimden hemen sonraki süreçte İran-Irak savaşı sebebiyle ilk etapta tasfiye edilen personelin, savaş sebebiyle hava kuvvetlerine geri döndüğünü belirten Cem Doğut, savaşın sona ermesiyle hava kuvvetlerinin eski haline döndüğünü söyledi. “Hava kuvvetleri uzun süre hedef haline geldiği için devrimden sonra başa geçen yönetim bu alanda çok fazla yatırım yapmıyor. Bununla birlikte devrimden sonra bir ikilik oluşuyor. İran ordusuna ek olarak Devrim Muhafızları kendilerine özel bir ordu kuruyor ve bu ordu içinde Devrim Muhafızları’nın kendi hava kuvvetleri de var” şeklinde konuşan Doğut, “Uzun süre bir uçak alımı olmuyor. Sadece Rusya’dan alınan az sayıda MIG-29 ve eğitim jeti olduğunu biliyoruz. İran uzun süre eski uçakları faal tutarak hava gücünü koruyor. Bu uçaklara ek olarak Körfez Savaşı sırasında Irak Hava Kuvvetleri’nin uçakları vurulmamak için İran’a kaçınca İran, bu uçakları da kendi filosuna dahil ediyor. Bu sayede İran, SU-25 ve Mirage F1 gibi uçaklara da sahip oluyor. Ancak bakım konusunda yaşanan zorluklarla birlikte İran Hava Kuvvetleri’nin durumu günümüzde doğal olarak iyi değil” sözleriyle İran Hava Kuvvetleri’nin günümüzdeki durumunu açıkladı.
‘HEM UÇAK ALAMADILAR HEM MODERNİZE EDEMEDİLER’
İran’ın ambargolar sebebiyle hem yeni uçak alamadığını hem de mevcut uçaklarını modernize edemediğini ifade eden Doğut, Türkiye’nin de tıpkı İran gibi F-4 kullanıcısı olduğu bilgisini vererek, “Biz bu noktada uçaklarımızı modernize edebildik. Yeni radarlar, yeni elektronikler ve yeni elektronik harp karşıtı sistemler takabildik. Uçaklar gövde olarak yaşlı olsa da sistem bazında güncel tutmaya çalıştık. Bunu F-16’lar için de yapıyoruz. Ancak İran ambargolar sebebiyle uçak alamamakla birlikte elindeki uçakları da modernize edemedi. Uçaklar hem sistem olarak hem de nesil olarak yetersiz bir hale düştü. ABD’den mühimmat alamadıkları için F-14 ve F-4 gibi uçaklarda kullanmak için bu mühimmatların muadillerini ürettiler. Rusya’dan aldıkları füzeleri bu uçaklara entegre ettiler ya da Çin’den aldıkları gemi savar füzeleri F-4 uçaklarına entegre ettiler. Ancak bunlar sınırlı kaldı” şeklinde konuştu.
‘HAVA KUVVETLERİ’NİN KRİTİK TESİSLERİ DE VURULDU’
İran Hava Kuvvetleri’nin Mehrabad’da bulunan bakım tesislerinin de bombalandığını dile getiren Doğut, “Mehrabad Havalimanı’nın bir kısmı, İran ordusunun uçaklarına fabrika seviyesi ağır bakım yaptığı tesislere ev sahipliği yapıyordu. Burada MIG-29 uçakları da bulunuyordu. Bu uçaklar, İran’ın elindeki en yeni savaş uçaklarından bazılarıydı. İsrail ordusunun vurulduğuna ilişkin görüntülerini paylaştığı F-14’ler de buradaydı. Ancak bu uçaklar uzun bir süredir uçmuyordu. Tebriz’de de MIG-29 ve F-5 uçaklarının bulunduğu tesislere ciddi saldırılar oldu. Şiraz, Hamedan ve İsfahan da aynı şekilde vuruldu. Isfahan’da İran’ın elinde kağıt üzerinde en güçlü uçaklar olan F-14’ler bulunuyordu. İran’ın en uzak noktasında Meşhed vuruldu. Türkmenistan sınırında bulunan bu şehirdeki havalimanında da İran’ın tanker uçakları bulunuyordu ve onlar da vuruldu.” diyerek, İran Hava Kuvvetleri’nin birçok kritik tesisinin vurulduğunu ve hava kuvvetlerine ait kritik sistemlerin havalanmaya fırsat bulamadan yerde imha edildiğini söyledi.
İsrail’in Mehrabad’a yönelik saldırısında vurulan F-14 uçakları
Saldırılardan önce İran’ın Rusya’dan SU-35 almaya hazırlandığını belirten Cem Doğut, “SU-35’lere daha rahat alışabilmek için Rusya’dan YAK-130 eğitim uçakları da almışlardı. Bu uçakların teslim edildiğine dair bir bilgi yoktu. Burada bence iki farklı durum var. İlki, rejim hava kuvvetlerini kendine tehdit olarak gördüğü için hep alt seviyede bıraktı. Bir diğeri de ambargo aslında Batı’dan olsa da Rusya da İran’a her istediğini satmadı. Aynı dünyada yaşıyoruz ve politik dengeler var. Rusya, ABD’den farklı bir tarafta ama karşı tarafı bazen rahatsız etmek istemeyebiliyor. Resmi bir ambargo olmasa da arka kapılarda belki de ABD’yi rahatsız etmemek adına MIG-29’dan daha güçlü sistemler vermemiş olabilirler. Bunu gözden kaçırmamak lazım.” dedi.
‘ACİL DURUM İÇİN HELİKOPTER BEKLETMİŞ OLABİLİRLER’
İsrail’in İran hava sahasında yaşanacak olası bir olumsuzluğa karşı bölgede çeşitli önlemler almış olma ihtimalinin yüksek olduğunu ifade eden Doğut, “Olası bir uçak kaybı, hem İran hem de İsrail üzerinde psikolojik etkileri de olacak bir olay. Bunun önüne geçmek için bazı önlemler aldıkları kesin. Bizim bununla ilgili sosyal medyada gördüğümüz en önemli detay, Suriye üzerinde uçan C-130’lar oldu. Nakliye uçağı olan C-130’lar, arama kurtarma faaliyetlerinde de kullanılır. Tüm ülkelerde muharebe arama kurtarma birlikleri bulunur. Bunlar, olumsuz bir durumda sınır ötesinde düşman hattının içine girip pilotu güven alır ve tahliye operasyonu yaparlar. Şu an için görmedik ancak ben İsrail’in bu maksatla Irak ya da Suriye’de helikopter de konuşlandırmış olabileceğini düşünüyorum. Ayrıca ilk gün yapılan saldırılarda İran içinde çok sayıda Mossad ajanı ve işbirlikçisi olduğunu da gördük. Yani bu tür bir durum için İran içinde de bir ekip tutmuş olmaları mümkün olabilir” şeklinde konuştu.
İsrail’e ait F-15 uçakları
‘GÖSTERİLERE GETİRDİKLERİ UÇAKLARI UÇURAMADILAR’
İran’ın Kiş Adası’nda düzenlenen havacılık fuarında İran Hava Kuvvetleri’ni yakından görme fırsatı olduğunu belirten Doğut, edindiği izlenimleri anlatarak sözlerini şöyle noktaladı:
“Burada havacılık gösterileri de oldu ve İran ordusu bir F-14 uçağı göndermişti. Bu uçak ilk gün geldiği gibi arızalandı. Gösteriler 3 gün sürdü ve bu uçağı 3 gün uçuramadılar. Bu çok önemli bir gösterge. Hava gösterisine gönderdiğiniz uçak, elinizdeki en bakımlı ve en sorunsuz uçak olur. Böyle bir durumda bile uçaklarını uçuramadılar. Bander Abbas’dan 3 gün boyunca aynı uçaklar geldi ve üçlü kol olarak uçuş yaptılar. Bunlar, ellerinde uçabilen uçak sayısının az olduğunu gösteren işaretlerdi.”
