Milliyet.com.tr/ÖZEL Çalışma hayatına ilişkin yeni düzenlemeler Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Düzenlemeler içerisinde en dikkat çeken kısım ise izin günleri oldu. Turizm sektöründe çalışanlar haftalık izinlerini 10 gün içerisinde kullanabilecek.
Düzenlemede yurt dışında çalışanlara yönelik kısım da dikkat çekti. Yeni düzenleme ile yaşlılık, malullük, ölüm aylığı alan emekliler ve hak sahiplerine ödenecek asgari aylık ödeme işlemlerine yönelik düzenlemelerde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) yetkili olacak.
YURT DIŞINDA YAŞAYANLAR DA SGK İŞLEMLERİNE ERİŞEBİLECEK
Yurt dışında yaşayan sigortalıların, sosyal güvenlik işlemlerine erişimi kolaylaşacak. Bu kapsamda, yurt dışında yaşayanlar SGK’ya yapacakları başvuruları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirlikleri ve ataşelikler aracılığı ile yapabilecek, bulundukları yerde sosyal güvenlik hizmetlerine ulaşabilecek.
Artık, yurt dışında yaşayanların posta yoluyla başvuru yapmasına gerek kalmayacağı gibi sosyal güvenlik işlemleri için Türkiye’ye gelmelerine de gerek kalmayacak.
Özellikle turizm sektöründe izin sürelerinin 10 günde 1 olarak düzenlenmesi bazı kafa karışıklıklarına da yol açtı. Uygulama sadece turizm sektörünü mü kapsayacak? İlerleyen süreçte diğer sektörlere de 10 günde 1 izin kuralı getirilir mi? Geçtiğimiz dönemde mesai saatlerinin kısaltılması ve esnek çalışma gibi konular da Bakanlığın gündemindeydi. Hatta bazı Avrupa ülkeleri 4 gün çalışıp 3 gün izin uygulamalarına bile geçti. Türkiye’de bu mümkün mü? İlerleyen süreçte mesai saatleri kısalır mı?
10 GÜNDE 1 İZİN SADECE TURİZM SEKTÖRÜNÜ MÜ KAPSIYOR?
Konuyla ilgili detayları milliyet.com.tr’ye değerlendiren Sosyal Güvenlik Uzmanı Melis Elmen şu ifadeleri kullandı: “Evet, şu an için sadece turizm sektörü kapsanıyor. Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklik, turizm iş kolunda çalışanlar için geçerli. İş Kanunu’na geçici bir madde eklendi ve bu madde “turizm sektöründe, sezonluk işlerde” çalışanların haftalık izinlerinin 10 gün içinde kullanılabileceğini belirtiyor.
‘İNŞAAT SEKTÖRÜ İÇİN DE TALEPTE BULUNULDU’
Yani bu uygulama şu an perakende, fabrika ya da ofis çalışanları gibi diğer sektörleri kapsamıyor. Ancak inşaat sektörü de aynı şekilde bir talepte bulundu.
TURİZM SEKTÖRÜNDE ÇALIŞANLAR İÇİN 10 GÜNDE 1 İZİN ZORUNLULUĞU OLACAK MI?
Hayır, zorunluluk yok. İşçi ile işveren anlaşırsa, 7 gün çalışıp 1 gün izin yapılabilir. Ancak işveren isterse ve yasalara aykırı değilse işçiye 10 gün boyunca çalıştırıp 11. gün izin kullandırabilir.
Bu konuda karar işverenin inisiyatifine kalmış durumda. Yani işveren, “Ben 10 gün çalıştırırım, 1 gün toplu izin veririm” diyebilir. Yasa buna izin veriyor. Ancak şunu unutmamak gerekir ki işçi kabul etmiyorsa bu konuda zorla dayatma yapılamaz, yani işçilerin rızası da önemlidir. Ama ekonomik güç işverenin elinde. Bu sebep ile işçi zor durumda da kalabilir.
‘EMEKLİLER VE HAK SAHİPLERİ AÇISINDAN OLUMLU GELİŞME’
Yeni düzenleme ile yurt dışında yaşayan ve SGK’dan yaşlılık, malullük ya da ölüm aylığı alanlara yapılacak asgari ödeme işlemlerini doğrudan SGK belirleyecek. Eskiden bu işlemler biraz daha bürokratik ve zamana yayılmıştı. Artık SGK doğrudan bu konuda karar verici olacak. Bu, ödemelerin daha hızlı ve doğrudan yapılması açısından emekliler ve hak sahipleri için olumlu bir gelişme.
DİĞER SEKTÖRLERE DE 10 GÜNDE 1 İZİN GELİR Mİ?
Bu mümkün. Şu anda sadece turizm sektörü için geçerli ama ileride sezonluk veya yoğun tempolu diğer sektörlere de yayılabilir. Özellikle tarım, inşaat veya bazı hizmet alanlarında da benzer talepler olabilir.
Ancak bu yaygınlaşırsa çalışma barışı, işçi sağlığı ve işçi hakları açısından ciddi tartışmalar başlar. Bu nedenle hükümet böyle bir adım atacaksa sendikalar ve ilgili taraflarla müzakere etmeden kolay kolay hayata geçiremez.
ARTIK YURT DIŞINDA YAŞAYANLARIN SOSYAL GÜVENLİK İŞLEMLERİ İÇİN TÜRKİYE’YE GELMELERİNE GEREK KALMAYACAK. BU NASIL OLACAK?
Postayla evrak gönderme zorunluluğu kalkıyor. SGK başvuruları, bulundukları ülkedeki çalışma ataşelikleri ve sosyal güvenlik müşavirlikleri üzerinden yapılabilecek.
Türkiye’ye gelip işlem yapma zorunluluğu kalmayacak. Evrak trafiği azalacak, işlemler hızlanacak. Yaşlılar veya ulaşım imkanı sınırlı olanlar için bürokratik yük ciddi oranda azalacak.
Özetle; Avrupa’da yaşayan Türk vatandaşları artık Türkiye’ye gitmeden emeklilik, borçlanma, hizmet dökümü gibi işlemleri çok daha rahat yapabilecek.
İLERLEYEN SÜREÇTE TÜRKİYE’DE MESAİ SAATLERİ KISALIR MI? 4 GÜN MESAİ 3 GÜN İZİN MÜMKÜN MÜ?
Bu konu yıllardır tartışılıyor. Avrupa’da bazı ülkeler (Hollanda, Almanya, Finlandiya) bu sisteme geçti ya da deneme sürecinde. Türkiye’de de bu fikir özellikle pandemi sonrası çok gündeme geldi. Ancak şu an Türkiye’de böyle bir sistemin yaygınlaştırılması ekonomik şartlar, işveren maliyetleri ve sektör yapısı gereği çok zor.
Yine de kamu kurumlarında esnek çalışma modelleri zaman zaman gündeme geliyor. Uzun vadede, teknoloji geliştikçe ve iş yapış şekilleri değiştikçe, daha kısa mesai ve esnek vardiya sistemleri Türkiye’de de artabilir. Ama kısa vadede değil.”
